GIDA TAKVİYELERİ, TAKVİYE EDİCİ GIDALAR NEDİR?

Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından “Takviye edici gıda: Normal beslenmeyi takviye etmek amacıyla, vitamin, mineral, protein, karbonhidrat, lif, yağ asidi, amino asit gibi besin öğelerinin veya bunların dışında besleyici veya fizyolojik etkileri bulunan bitki, bitkisel ve hayvansal kaynaklı maddeler, biyoaktif maddeler ve benzeri maddelerin konsantre veya ekstraktlarının tek başına veya karışımlarının kapsül, tablet, pastil, tek kullanımlık toz paket, sıvı ampul, damlalıklı şişe ve diğer benzeri sıvı veya toz formlarda hazırlanarak günlük alım dozu belirlenmiş ürünler” olarak tanımlanmaktadır. (*)

Gıda Takviyeleri: bitkilerin,vitaminlerin, aminoasit bileşenlerinin; ekstrakt yöntemi, bitkinin kendisinin kullanımı ya da hayvansal kaynaklı ham maddelerden elde edilerek kapsül tablet ve yağ formlarında farklı şekillerde kullanılabilir.Ekstrakt en basit haliyle bakıldığında bitki özü anlamına gelir. Kurutulmuş bitkilerin özel ekstraksiyon yöntemlerini kullanarak elde edilen bitki özlerine ekstrakt denir. Sağlık profesyonelleri tarafından literatürde ekstre şeklinde de kullanımı görülmektedir.

Gıda Takviyelerinin Faydaları

Günümüzde yeterince beslenemiyoruz. İş hayatı hepimiz için yorucu ve stresli. Bunlara bir de geri getirilmesi mümkün olmayan zamanın etkisi ekleniyor. Vücudumuzdaki yararlı maddeler zamanla eksiliyor ve vücudumuz canlılığını kaybediyor. Saçımızın, cildimizin, organlarımızın kaybettiği canlılığı geri kazanması için doğa bize birçok yararlı madde sunuyor.

Bilimsel çalışmalarda belirlenmiş bazı gıda takviyelerinin yararları;

Nar ekstraktı: Antioksidan kaynağı olarak kullanılmaktadır. (2)

• Propolis ekstresi:

Bağışıklık sistemini güçlendirir. (a)

Propolis antibakteriyeldir. (b)

Propolis, doğal antibiyotik ve ağrı kesicidir. (c)

Bakteri ve mantar hastalıkları üzerinde etkilidir. (d)

• Enginar ekstresi: Karaciğeri koruyucu etkinliğe sahiptir.(e)

• Devedikeni ekstraktı: Afrodizyak etkiye sahiptir.(f) Kolesterol ve kan şekeri düşürücü etkiye sahiptir.(g)

• Yabani iğde bitkisi: Hem antioksidan özelliği hem de çoklu doymamış yağ asidi içeriğinin kardiyovasküler hastalıklar açısından önemli olduğu bilinmektedir. (3)

• Hayvansal kaynaklı gıda takviyelerinden olan omega-3 yağ asitleri bileşenleri sayesinde kalbi korur, beynin yaşlanma sürecini azaltır, çocuklarda zihinsel gelişimi olumlu etkiler, kansere karşı korur. (4)

• Hipertansiyon için kullanılan gıda takviyelerinin (koenzim Q10, balık yağı, sarımsak, C vitamini) tansiyon düzenlemede ve iyileştirmede faydalı olabileceği bildirilmektedir. (5)

• Probiyotikler: Gastrointestinal rahatsızlıkların azaltılmasında yardımcı olduğu bilinmektedir. (6)

• Atletizm ile ilgilenen ve aktif spor yapan bireylerde protein takviyesi ile birlikte bireylerin kas kütlesinde ve performansında artış olduğu ortaya çıkmıştır. (7)

Sporcular İçin Gıda Takviyeleri:

Aktif bir spor hayatı olan amatör veya profesyonel sporcular performansları artırmak için ve zaman zaman çektikleri eklem ağrıları için gıda takviyelerine ihtiyaç duyabiliyorlar.

Kaynakça

(1) Maughan, R.J., King, D.S., Lea, T. (2004). Dietary supplements. Journal of Sports Science, 22, 95-113.

(2) Li, Y., Guo, C., Yang, J., Wei, J., Xu, J., Cheng, S. (2006). Evaluation of antioxidant properties of pomegranate peel extract in comparison with pomegranate pulp extract. Food Chemistry, 96, 254-260

(a) Vijay D. Wagh ‘ Propolis: A Wonder Bees Product and Its Pharmacological Potentials’

(b) Ghisalberti, E.L., “Propolis : Areview” Bee World, 60 (2), 59-84 (1979).

(c) ERDEM, G.B., 2002. Propolisin Diş Çürüklüğü Oluşumuna Etkisinin Sıçan 46 HR.Ü.Z.F. Dergisi, 2012, 16(3) Doğan ve Hayoğlu 47 Dişlerinde Araştırılması. Teknik Arıcılık, 77, 27-28

(d) Kujumgiev, A., Bankova, V., Ignatova, A., and Popov, S., “Antibacterial activity of propolis, some of its components and analogs” Pharmazie, 48, 785–786 (1993)

(e) LC-MS/MS Analysis and Hepatoprotective Activity of Artichoke (Cynara scolymus L.) Leaves Extract against High Fat Diet-Induced Obesity in Rats

Maryem Ben Salem, 1 Kamilia Ksouda, 1 Raouia Dhouibi, 1 Slim Charfi, 2 Mouna Turki, 3 Serria Hammami, 1 Fatma Ayedi, 3 Zouheir Sahnoun, 1 Khaled Mounir Zeghal, 1 and Hanen Affes 1

(f) GAUTHAMAN, K., ADAIKAN, P.G., PRASAD, R.N.V. (2002). Aphrodisiac properties of

Tribulus terrestris extract (Protodiosin) in normal and castrated rats. Life Science 71, 1385–1396

(g)LI, M., QU, W., WANG, Y., WAN, H., TIAN, C. (2002). Hypoglycemic effect of saponin from Tribulus terrestris. Zhong Yao Cai. 25(6): 420-2.

(3) Eccleston, C., Baoru, Y., Tahvonen, R., Kallio, H., Rimbach, G.H., Minihane, A.M. (2002). Effects of an antioxidant-rich juice (sea buckthorn) on risk factors for coronary heart disease in humans. The Journal of Nutritional Biochemistry, 13, 346-354

(4) Güzelsoy, N.A., İzgi, B. (2015). Balık Yağı Gıda Takviyelerinde Metal Bulaşanlarının (As, Hg, Cd, Pb) Belirlenmesinde Analitik Parametrelerinin Optimizasyonu. Gıda ve Yem Bilimi Teknolojisi Dergisi, 15, 19-26.

(5) Rasmussen, C.B., Glisson, J.K. & Minor, D.S. (2012). Dietary supplements and hypertension: Potential benefits and precautions. The Journal of Clinical Hypertension, 14(7), 467-471.

(6) Agrawal, R. (2005). Probiotics: An emerging food supplement with health benefits. Food Biotechnology, 19, 227-246.

(7) Pasiakos, S.M., McLellan, T.M., Lieberman, H.R. (2015). The effects of protein supplements on muscle mass, strength, and aerobic and anaerobic power in healthy adults: a systematic review. Sports Medicine, 45, 111- 131.

* Sağlık meslek mensuplarına bilgi verilmesi amacı ile hazırlanmıştır.