Bitki Yağı Elde Etme Yöntemleri

Kozmetik, parfüm ve gıda sanayinde sıkça kullanılan bitki yağlarını en etkili şekilde elde etmek için farklı yöntemler kullanılmaktadır. Bitki yağı üretiminde kullanılacak olan yönteme bitkinin özelliklerine, istenen son ürünün kalitesine ve kullanım amacına bağlı olarak karar verilir. Talya Bitkisel olarak, her bitkinin özünü en iyi şekilde ortaya çıkaracak yöntemi seçiyor ve yüksek kalite standartlarında üretim gerçekleştiriyoruz.

1. Distilasyon Yöntemi

Distilasyon, tarihi antik çağlara dayanan ve binlerce yıldır kullanılan temel ayırma işlemlerinin önde gelenlerinden biridir. Distilasyon yöntemi, uçucu yağ üretiminde en çok kullanılan yöntemdir. Bu yöntem 3 farklı şekilde uygulanabilir:

1) Su distilasyonu

2) Buhar distilasyonu

3) Su-buhar distilasyonu

1.1 Su Distilasyonu

Su distilasyonu yönteminde distilasyon cihazına yerleştirilen bitkinin üzerine yeteri miktarda su ilave edilir ve su kaynayana kadar ısıtılır. Suyun kaynaması sonucu açığa çıkan buhar uçucu yağ ile beraber soğutucuda yoğunlaştırılarak toplama kabında toplanır. Bu yöntem genellikle ısıya dayanıklı, ısı ile bozulmayan bitkilere uygulanır.

1.2 Buhar Distilasyonu

Buhar distilasyonu, özellikle uçucu yağların elde edilmesinde yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntem hem taze hem de kuru bitkilerin damıtılmasında kullanılabilir.

Buhar distilasyonunda ilk olarak bitkiler damıtma kazana alınır. Buhar jeneratöründe üretilen yüksek basınçlı sıcak buhar delikli ızgaradan geçirilerek doğrudan kazandaki bitkiye verilir. Kazandaki bitkiler su buharı ile ısıtılır. Su buharı ile ısınan bitkilerin uçucu bileşenleri buhar ile birlikte yükselir. Daha sonra buhar soğutularak yoğuşur ve uçucu yağlar ayrılır.

Buhar distilasyonunda su distilasyonundan farklı olarak sıcaklık ve basınç kontrol altında tutulur. Bu sayede koku moleküllerinde yüksek ısıdan kaynaklanan bozulmalar nispeten önlenmiş olur. Ayrıca, buhar distilasyonu diğer distilasyon yöntemlerine göre daha kısa bir damıtma süresine ve daha yüksek bir uçucu yağ verimine sahiptir.

1.3 Su-Buhar Distilasyonu

Su buharı distilasyonunda yapılan işlem basit damıtma işlemiyle oldukça benzerdir[EMB1] . Buradaki temel fark sistemin sürekli sıcak su ile beslenmesidir. Su buharı ile ısıtma, bileşiğin daha düşük sıcaklıkta saflaştırılmasını sağlar.

2. Soğuk Sıkım Yöntemi

Soğuk sıkım yöntemi, yağ üretiminde kullanılan hassas bir üretim şeklidir. Bu işlemde bir bitkinin meyvesi, tohumu, çekirdeği gibi yağlı kısımları mekanik ısı uygulanmadan preslenir ve elde edilen yağ filtrelenerek şişelenir. Isıl işlem uygulandığında yağın kalitesinin düşmesi nedeniyle soğuk sıkım yönteminde bitkiye uygulanan sıcaklık 40°C’yi geçmemelidir.

Soğuk Sıkım Yöntemi, niteliği ve kalitesi yüksek olan yağlar üretmek için kullanılan bir yöntemdir. Soğuk sıkım yöntemi ile elde edilen yağların, üretim süresince yüksek derecede ısıl işleme maruz kalmamaları ve hammaddeden yağın çıkarılması sırasında solvent kullanılmamasından dolayı besleyiciliği yüksektir. Sabit yağlar, genellikle soğuk sıkım yöntemi veya maserasyon yöntemi ile elde edilirler.

3. Maserasyon Yöntemi

Maserasyon yöntemi ekstraksiyon yöntemleri arasında geleneksel işlem olarak yer alır. Bu yöntemde bitki materyali çözücü madde ile beraber kapalı bir kabın içerisine alınır. Kaba alınan bitki metaryeli ve çözücü istenilen zaman ve sıcaklığa göre bekletilir. Son olarak yağa filtreleme işlemi uygulanır.

Bu yöntemle üretilen yağların diğer yöntemlere göre etkisi daha zayıftır. Maserasyon yöntemi ekonomik bir yöntem olduğu için üretim maliyetinin yüksek ve yağ veriminin düşük olduğu bitkilerden yağ elde etmek için kullanılır. Ülkemizde sarı kantaron bitkisi maserasyon yöntemi kullanılarak üretilmektedir. Uçucu kantaron yağının içerisinde insan sağlığı için tehlikeli olabilecek bileşenler bulunmaktadır ve doktor önerisi olmadan kullanılmaması gerekmektedir. Maserasyon yöntemi ile üretilen sarı kantaron yağındaki uçucu bileşenler kaybolur ve yerini daha zayıf bileşenler alır. Maserasyon yöntemi uygulanacak olan bitkiler çiçeklenme döneminin hemen başında hasat edilir. Hasat edilen bitki uygun koşullarda üretim tesislerine aktarılır ve işleme alınır.